برج کهن ایرانی که از طریق آن فصل ها را می شناختند!
در ادامه ی این مطلب به معرفی یک برج زیبای که بیان می شود در گذشته کاربردی در علم نجوم داشته است را معرفی خواهیم کرد. برج رادکان در خراسان یکی از برج های دیدنی تاریخی است. با ما همراه باشید.
برج میل رادکان در فاصله 74 کیلومتری شمال مشهد و در 26 کیلومتری شمال غرب چناران واقع شده است. این برج که متعلق به قرن هفتم هجری است، با ارتفاع 25 متر دارای بدنه استوانه‌‌ای است. کتیبه‌ای که در بنا موجود است، تاریخ ساخت آن را به دوره ایلخانیان مغول نسبت می‌دهد.
بر اساس مدارک تاریخی و تحقیقات صورت گرفته میل رادکان اثر ریاضی دان، ستاره شناس و دانشمند بزرگ خراسان، حکیم خواجه نصیر الدین طوسی است. برج تاریخی رادکان تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبسیه و آغاز نوروز را دارد.
برخی از مستشرقین سابقه ساخت این بنای آرامگاهی از آثار دوره دیلمی دانسته و آن را آرامگاه زنی به نام مطلع‌الشمس معرفی می‌کنند. این نظریه نیز چندان قابل قبول نیست و در هیچ‌یک از منابع تاریخی ایرانی اشاره‌ای به آن نشده است.
این برج بسیار زیبا و تاریخی در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۱۴۶ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
رادکان در گذشته جهت راهنمای مسیر به مسافران کمک می‌کرد تا به آسانی راه خود را پیدا کرده به سلامت به مقصد برسند. برج رادکان چناران مشهد به میل یا مناره نیز شهرت دارد.
برج رادکان در چناران با آجرکاری و کاشی‌کاری‌هایی جذاب به طرز هنرمندانه‌ای زینت بخشیده شده است و در بخش بالایی ستون‌ها کتیبه‌ای با خط کوفی به چشم می‌خورد که به عنوان یادگار دوره ایلخانی شناخته می‌شود.
این برج با ۱۲دیوار خشتی بیرونی با پهنا و بلندی، پایه‌گذاری شده که برج را به ۱۲ بخش ۳۰ درجه‌ای تقسیم می‌کند. هر دیواره ۳۰درجه از زاویه افق را در بر می‌گیرد. دو در دیوار مقابل هم ساخته شده و بر دیواره ۳۶۵ ترک نی ستونی وجود دارد که برج را به ۳۶ترک ۱۰درجه‌ای تقسیم کرده است. دقت در انتخاب مکان درها و دریچه‌ها در برج نشان می‌دهد که تعبیه آنها یحتمل اتفاقی نبوده است. این برج دارای منفذهای دوازده‌گانه است. بدنه برج آجرچینی ساده‌ای دارد و دارای تزیینات گچ‌بری است.
برخی معتقدند برج رادکان در روزگار خود برای استفاده نجومی ساخته شده است. برخی نیز معتقدند که برج مقبره بوده است. به دلیل شباهت این برج به آرامگاههای عصر دیلمیان، برخی چنین تصوری کرده‌اند. گفته شده این برج دارای ۱۲روزنه بوده و در عصر خود تنها وسیله برای تعیین چهار فصل، سال کبیسه و نوروز بوده است.
این درحالی است که اگر کمی اطلاعات تاریخی داشته باشیم متوجه می‌شویم که تقویم جلالی که امروزه آن را به کار می‌بریم در عصر سلجوقیان یعنی چندین قرن پیش از مغول توسط خیام ابداع شد و مورد استفاده قرار گرفت. در دوره ایلخانان مغول، مباحث تقویمی و نجوم تقریبا فراگیر شده بود و به آن حد از پیشرفت رسیده بود که این برج نمی‌توانست تنها وسیله تعیین چهارفصل و یا کبیسه باشد. بلکه می‌توان گفت این برج شاید یکی از ابزارهای نجومی آن عصر بوده است.
